بداهه گویی در سخنرانی چیست ؟
بداهه گویی یکی از تکنیک های فن بیان است که سخنران حرفه ای را از سخنران آماتور متمایز می‌کند. می توان گفت بداهه پردازی به معنای توانایی صحبت بدون آمادگی و تمرین است که می‌توان به کمک آن به انسانی موفق و پر نفوذ تبدیل شد و در هر بحثی پیروز شد.
درواقع شما با استفاده از بداهه گویی در صحبت هایتان می‌توانید افراد حاضر در یک جمع را تحت تاثیر خود قرار دهید. به این ترتیب کسانی که به فی البداهه‌گویی مسلط باشند، قطعا فن بیان خوبی هم دارند و می‌توانند به بهترین شکل، جملات را پشت سر هم ردیف کرده و افکار و اندیشه‌هایشان را به راحتی و به وضوح به زبان بیاورند.
در این مقاله از آموزشگاه فنان قصد داریم به شما بگوییم بداهه گویی به چه معناست و علاوه بر آن راهکارهایی نیز برای تقویت بداهه گویی حرفه ای به شما ارائه دهیم. بنابراین اگر شما هم می خواهید فل بداهه صحبت کنید و یا دنبال موضوع برای بداهه گویی می گردید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا به صورت رایگان صفر تا صد بداهه گویی را به شما آموزش دهیم. مطمئن باشید شما با یاد گرفتن این تکنیک نه تنها به یک سخنران خوب تبدیل می‌شوید بلکه می‌توانید به وسیله آن کسب درآمد هم داشته باشید.
خرید پکیج آموزش ویدیوی فن بیان برای اولین بار در سراسر کشور
بداهه صحبت کردن به چه معناست؟
برای اینکه بتوانیم این مسئله را عمقی و دقیق بررسی کنیم، بهتر است ابتدا بدانیم که بداهه یعنی چه؟ و بعد بفهمیم که بداهه گویی در کلام چیست؟
در لغت‌نامه، تعریف صحبت فی‌البداهه چنین ذکر شده است:
«سخنی که بدون اندیشیدن به زبان آمده باشد؛ اصطلاحی ادبی است به معنای اینکه فرد در لحظه نیاز، سخن و یا شعری بگوید که سخت بر دل نشیند. بدون اینکه قبلا به آن فکر کرده باشد، تمرینی کرده باشد و یا آمادگی داشته باشد. این مهارت را با عناوینی همچون بدیهه‌گویی، تعبیه، حاضرجوابی و ارتجال نیز می‌شناسند.»
قدرت بداهه گویی را می‌توان در هر موقعیتی به کار گرفت؛ چه در سخنرانی، چه در گویندگی، چه در اجرا، چه در کلام و چه در شعر. نه تنها در ادبیات، بلکه بداهه در موسیقی نیز کاربرد دارد. به زبان ساده، بداهه در هر هنر و شاخه‌ای که باشد، نشان از استعداد و توانایی شگرف آن فرد دارد.
چیزی که امروز موضوع مقاله‌ی ماست، بداهه گویی در فن بیان است. البته باید این نکته را نیز در نظر بگیرید که بداهه گویی در سخنرانی، یک موهبت بزرگ است، اما الزما هر سخنرانی، بدیهه‌گوی خوبی به حساب نمی‌آید.
بی‌اندیشه و بدون آمادگی صحبت کردن، مثل هر مهارت دیگری، قابلیت یادگیری و تقویت دارد. با یادگیری مفاهیم پایه، اصول و تکنیک‌های اولیه‌ی این هنر، به راحتی و بدون صرف هزینه و حتی در خانه و فقط با اندکی پشتکار، می‌توان مهارت بداهه گویی را آموخت و آن را بهبود بخشید.
بداهه‌گویی چه مزایایی دارد؟
مثل تمام مهارت‌های مربوط به فن بیان و سخنرانی، صحبت بداهه نیز ممکن است از ناکجا‌آباد، بر سرتان آوار شود! شما هر شغلی داشته باشید و در هر موقعیت اجتماعی که باشید، بدون شک لازم است که یک بار مزه‌ی سخنرانی در مقابل جمع را بچشید.
در اکثر مواقع زمان برای آمادگی و نوشتن یک متن وجود دارد، اما خب بسیار نیز پیش می‌آید که مجبور به سخنرانی بداهه خواهید شد، آن زمان می‌خواهید چه کنید؟!
اینجاست که مزایای بداهه گویی در فن بیان، بیش از پیش مشخص می‌شود و به چشم می‌آید:
- ✔️خیلی از اوقات، بدون اینکه حتی فکرش را کنید، ممکن است کسی از شما سوالی بپرسد که برایش جوابی ندارید. در چنین مواقعی، بدیهه‌گویی کلید حل مشکلات شما خواهد بود. چیزی که سیاست‌مداران به خوبی از آن آگاهند.
- ✔️دیگر آنکه، یادگیری تکنیک های بداهه گویی، باعث می‌شود که هر بحثی را به نفع خود تمام کنید. حاضرجوابی، چیدن درست کلمات در کنار هم و بیانی شیوا، اساس پیروزی در هر بحث هستند، حال چه حق با شما باشد، چه نه.
- ✔️بداهه و حاضرجوابی، ارتباط مستقیمی با اعتماد به نفس شما دارد. هر چقدر حاضرجواب‌تر باشید اعتماد به نفس‌تان بیشتر خواهد شد؛ هر چقدر هم اعتماد به نفس‌تان بیشتر باشد، توانایی بداهه‌گویی شما بیشتر خواهد شد.
- ✔️یکی از راه‌های موفقیت در مصاحبه‌های شغلی و کاری و حضور در محیط حرفه‌ای، بداهه حرف زدن است. حال تسلط بر راهکار های تقویت بداهه گویی، بدون شک موفقیت شما را به همراه خواهد داشت.
حقایقی درباره بداهه‌گویی
در تعریف بداهه گویی در فن بیان، اینطور عنوان کردیم که این هنر، در حقیقت به صحبت بدون اندیشه، تفکر و بدون آمادگی قبلی گفته می‌شود. حال آنکه محال است بدون داشتن آمادگی، بتوان در رابطه با مسئله‌ای تخصصی صحبت نمود.
اکنون با توجه به این توصیف، بگذارید مهارت بداهه گویی را مجددا به این شکل بیان کنیم:
💡 به حرف زدن بدون تمرین قبلی و به صورت ناگهانی، بدیهه‌گویی گفته می‌شود.
شما در رابطه با هر موضوعی که بخواهید صحبت کنید، باید اندک دانش و اطلاعاتی دربارهاش داشته باشید. کسی که در آشپزی تخصص دارد، هرگز نمی‌تواند به صورت فی‌البداهه، درباره پزشکی اظهار نظر کند. اما می‌تواند بدون اینکه از قبل متنی را آماده کرده باشد، یک ساعت بدون وقفه، برایمان از دستورهای پخت مختلف و تکنیک‌های آشپزی حرف بزند.
لذا گمان نکنید که با یادگیری تکنیک های بداهه گویی، می‌توانید در هر موضوعی مثل بلبل صحبت نمایید.
موضوع دیگری که باید به خاطر بسپارید، این است که قدرت بداهه گویی، شاید بسیار مهم‌تر از مهارت فن بیان و سخنرانی باشد. سخنرانی که به صحبت فی‌البداهه تسلط دارد، همیشه موفق‌تر است. مثلا برای نمونه، بداهه گویی در گویندگی یکی از مهارت‌های اساسی و کاربردی به شمار می‌رود.
اصول پایه در سخنرانی بداهه
بگذارید صادقانه و بی‌پرده بگویم؛ بداهه صحبت کردن اصلا کار آسانی نیست. اینکه بتوانید بدون داشتن یک متن و بدون تمرین، صدتا جمله را پشت هم ردیف کنید و حرف بزنید، بدیهه‌گویی به حساب نمی‌آید! این کار نه حرف زدن، بلکه خشت زدن است.
بداهه گویی در فن بیان، چارچوب مشخصی دارد، سر و تهش معلوم است، آغازی دارد که جلب توجه می‌کند، پایانی دارد که تا مدت‌ها در خاطرات باقی می‌ماند. میانه‌اش نیز بر اساسی مشخص استوار است. سخن بدیهه به این صورت نیست که بتوان از هر دری سخن گفت و هر چه را که به ذهن رسید، بر زبان آورد.
به کار بردن اصول پایه در مهارت بداهه گویی و چارچوب بخشیدن به سخن، مزایای بسیاری دارد:
- ✔️به سخنرانی ما نظم می‌بخشد.
- ✔️همین نظم، باعث می‌شود که مخاطب سخن را به راحتی متوجه شود.
- ✔️مخاطب راحت‌تر قانع می‌شود و حرف ما را می‌پذیرد.
- ✔️ما نیز به عنوان گوینده، حرفه‌ای‌تر و تواناتر به نظر خواهیم رسید.
- ✔️به عبارت دیگر، تسلط بر این اصول، اعتبار ما را افزایش می‌دهد.
برای اینکه بتوانیم به سخنرانی بداهه‌ی خود یک چارچب مشخص ببخشیم و ان را پیکربندی نماییم، می‌توانیم از اصول و یا قالب‌های معینی استفاده نماییم. در بخش بعد، به معرفی این قالب‌ها می‌پردازیم.
قالب‌های بداهه‌گویی در سخنرانی
شاید باورش سخت باشد، اما بداهه گویی در سخنرانی، در زمره‌ی مهارت‌هایی قرار می‌گیرد که از نظر علمی بررسی شده و به نوعی، یک دانش مکتوب به حساب می‌آید؛ یعنی اصول آن کاملا مشخص است. به دنبال همین اصول، و در پی نکاتی که در بخش پیشین ذکر کردیم، باید گفت که مهارت بداهه گویی، چندین قالب و پیکربندی مخصوص به خودش را دارد.
قالب‌های بدیهه‌گویی، به شرح زیر هستند:
- تاکید سه‌گانه
- منفی و مثبت
- ذکر نقاط قوت و ضعف
- قالب سه مرحله‌ای
- قالب پیپ (PEEP)
- قالب پریپ (PREP)
از میان تمامی پیکرهایی که در بالا ذکر شد، قالب «پریپ» از همه پرطرفدار است و کاربرد بیشتری دارد. قالب پریپ دارای چهار مرحله است. برای بداهه گویی در فن بیان و استفاده از این قالب، نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- ✔️ مرحله اول، بین جان کلام (P=POINT)
هدف خود را از سخنرانی، به طور واضح بر زبان بیاورید. بگویید که دلیل شما از این سخنرانی چیست و قرار است از چه چیزی حرف بزنید. توجه مخاطب را به یک مشکل، جلب کنید. - ✔️ مرحله دوم، حرف خود را ثابت کنید (R=REASON)
در این مرحله، باید دلیل بیاورید، استدلال کنید، مدرک ارائه دهید، از ادعاهای خود دفاع کنید و حرفی که زدید را اثبات نمایید. به عبارت دیگر، باید به مرحله‌ی اول شاخ و برگ ببخشید. - ✔️ مرحله سوم، مثال بزنید (E=EXAMPLE)
برای اینکه مخاطب بیشتر با شما ارتباط برقرار کند، برای اینکه تاثیر بیشتری در مخاطب بگذارید، از مثال استفاده کنید. سعی کنید که در این مرحله، موضوع و اهمیت آن را بیشتر برای مخاطب روشن کنید. - ✔️ مرحله چهارم، جمع‌بندی کنید (P=POINT)
در این بخش، هر چیزی را که تا الان برای مخاطب گفتید، خلاصه کنید در قالب جملات بداهه، مجددا مطرح نمایید. این کار، باعث می‌شود که حرفتان به خوبی در یاد مخاطب باقی بماند.
تکنیک‌های بداهه گویی
تا اینجا شاید چند بار تکرارش کرده باشیم، بدون تمرین حرف زدن، بدیهه‌گویی یا همان حاضرجوابی، مهارتی است که می‌توان با تمرین آن را تقویت کرد و چنان بهبودش بخشید که گویی مادرزادی در شما نهادینه بوده!
در این بخش، ما می‌خواهیم راهکار های افزایش بداهه گویی را به صورت رایگان، در اختیار شما قرار دهیم. تکنیک‌هایی که شاید ساده و مضحک به نظر برسند، اما نتایج‌شان معجزه است.
از مهم‌ترین تکنیک های بداهه گویی، می‌توان موارد زیر را معرفی کرد:
✔️ ذهن خود را آرام کنید
برای انجام هر کاری به صورت صحیح و با بالاترین کیفیت، ابتدا باید به یک آرامش ذهنی برسید. باید ذهن خود را آرام کنید، به افکار خود سامان دهید و به آن‌ها نظم ببخشید و در نهایت، افکار اضافی و حواس پرت کن را از ذهن خود پاک کنید.
یکی از راهکار های تقویت بداهه گویی نیز همین است. مدیتیشن، تکنیک‌های تنفسی، ذهن‌آگاهی و حتی گوش دادن به موسیقی، می‌توانند کمک خوبی در این راه باشند.
✔️ دانستن همه‌چیز در باره یک چیز، دانستن یک چیز درباره همه چیز
این ضرب‌المثل آمریکایی، قصد دارد از اهمیت داشتن دانش و اطلاعات کافی صحبت کند. داشتن اطلاعات عمومی خوب، تاثیر شگرفی در مهارت بداهه‌گویی شما خواهد داشت.
اما فراموش نکنید که داشتن اطلاعات سطحی کافی نیست؛ پیروی همین مثل، علاوه بر اطلاعات عمومی درباره‌ی تمام مسائل، بهتر است که در یک حوزه، اطلاعات کامل، جزیی و تخصصی داشته باشید.
✔️ تقویت قوه تخیل
از دیگر راهکارهایی که می‌توان بدیهه‌گویی را به کمک آن تقویت نمود، تقویت قوه تخیل است. مطالعه، مدیتیشن، نقاشی کشیدن، تماشای کارتون و… همگی می‌توانند قوه تخیل شما را افزایش دهند. اما دلیل اهمیت این تکنیک چیست؟
برای اینکه بداهه گویی در اجرا و یا حاضرجوابی را در خود تقویت کنید، باید از قبل سناریوهایی را در ذهن خود بسازید. مثلا مکالمه‌هایی را در ذهن شبیه‌سازی کرده، و جوابی احتمالی برای آن پیدا کنید. این کار شاید در ابتدا دشوار باشد، اما به مرور از تاثیر آن شگفت‌زده خواهید شد.
تکنیک دیگری که می‌توانید از آن کمک بگیرید، این است که با صدای بلند برای خودتان صحبت کنید! مضحک باشد یا نه، اما این روش، از بهترین راهکار های افزایش بداهه گویی است.
یک موضوع تصادفی انتخاب کنید و دربارهاش با خود حرف بزنید، اگر خیلی نگران وجهه خود هستید، حداقل دربارهاش بنویسید!
✔️ تمرین کنید و خودتان را باور داشته باشید
هیچ مقامی، هیچ ثروتی، هیچ جایگاه و هیچ مهارتی، یک شبه به دست نیامده. مهارت بداهه گویی نیز از همین قاعده پیروی می‌کند. برای اینکه بتوانید در بدیهه‌گویی پیشرفت کنید، باید تمرین و پشتکار داشته باشید، مطالعه کنید، منابع مختلف را بررسی کنید، ویدیوهای آموزشی تماشا کنید، الگو بگیرید و در یک کلام، پشتکار داشته باشید.
مهم‌تر از هر چیز دیگر آنکه، باید خودتان را باور داشته باشید و به توانایی خود اعتماد کنید. همانطور که پیشتر هم گفته بودم، اعتماد به نفس و بداهه گویی در فن بیان، با یکدیگر ارتباطی مستقیم و دو طرفه دارند.
تقویت و بهبود هر کدام، بر دیگری تاثیر می‌گذارد. پس نترسید و دل به دریا بزنید. جمع را نادیده بگیرید و بهترینِ خود را به همه نشان دهید!
جمع بندی
حالا که دانستید بداهه گویی چیست و با تکنیک های آن آشنا شدید دیگر می توانید به راحتی در هر مجلس و محفلی گوی سخن را از دیگران بربایید. یادتان باشد که مهم ترین چیز این است که خودتان را باور داشته باشید؛ چراکه همانطور که گفتیم اعتماد به نفس و بداهه گویی رابطه شدیدا مستقیمی با یکدیگر دارند.
بعد از خواندن این مقاله و انجام تمرین های گفته شده شما می توانید با کمک این تکنیک ها بهترین خودتان را به همه نشان دهید. با این وجود شرکت در کلاس فن بیان در تهران هم می تواند به شما در این مسیر کمک کند. اگر هر سوالی در این زمینه داشتید می‌توانید برای ما کامنت بگذارید و از متخصصان این حوزه جواب بگیرید.
سوالات متداول
1. بداهه‌گویی به چه معناست؟
اگر به هنگام سخنرانی، اجرا یا گویندگی، موقعیتی پیش بیاید که مجبور شوید بدون تمرین و آمادگی قبلی حرفی را بزنید، در اصل بداهه‌گویی کرده‌اید. بداهه‌گویی یک مهارت است.
2. مزایای بداهه‌گویی چیست؟
این مهارت، در اصل تمییز بین یک سخنران حرفه‌ای و آماتور است. تسلط بر این مهارت، وجهه اجتماعی شما را بالا می‌برد، شما در بحث‌های پیروز می‌کند و موفقیت شغلی شما را به همراه دارد.
3. برای بداهه حرف زدن از چه چارچوبی می‌توان استفاده کرد؟
یکی از پرکاربردترین قالب‌های بداهه حرف زدن، قالب پریپ است. در این قالب، سخنرانی را باید به چهار بخش تقسیم نمود: هدف سخنرانی، دلیل سخنرانی، مثال و جمع‌بندی
4. از بهترین تکنیک‌های تقویت بداهه‌گویی، به چه مواردی می‌توان اشاره کرد؟
آرامش ذهنی، نظم‌بخشی به افکار، تقویت دانش و اطلاعات عمومی، تقویت قوه تخیلی، تصور مکالمات احتمالی، تمرین و خودباوری، از بهتری راهکار های افزایش بداهه گویی هستند.
