چگونه لحن و تن صدای خوبی داشته باشیم؟
یا چطور صدای خوب داشته باشیم یکی دیگر از فاکتورهای کلیدی و مهم در فن بیان است. لحن را شاید بتوان یک سنگ محک دانست، ابزاری که می‌توانیم به کمک آن، یک سخنران حرفه‌ای را از سخنران آماتور یا یک فرد عادی، به راحتی تشخیص دهیم.
لحن در فن بیان، در اصل برای جان‌بخشی به کلمات استفاده می‌شود. ما از تکنیک استفاده می‌کنیم تا سخنان خود را پویاتر نشان دهیم.
استفاده از این مهارت باعث می‌شود که مخاطب تا بیشترین حد ممکن با کلام ما ارتباط برقرار کند آن در اعماق وجودش حس نماید.
امروز در این مقاله از «آموزشگاه فنان» قصد داریم تا از صفر تا صد لحن در فن بیان برای شما صحبت کنیم. برای هر موقعیتی باید از یک نوع بیان متفاوت استفاده کرد؛ لحن، انواع و اقسام مختلفی دارد که بهره‌کندی حداکثری از تاثیر آن، باید در جای درست به کار رود.
به علاوه، برای اینکه بتوانیم لحن و یا تن صدای خود را تقویت نماییم، باید تمرین‌ها و تکنیک‌های به خصوصی را انجام دهیم. در این مقاله، به تمام این نکات می‌پردازیم، پس با همراه باشید.
خرید پکیج آموزش ویدیوی فن بیان برای اولین بار در سراسر کشور
لحن یا تن صدا چیست؟
پیش از هر چیز، بهتر است ابتدا به این موضوع بپردازیم که اصلا لحن در فن بیان به چه معناست؟ چگونه باید از این مهارت در سخنرانی استفاده نماییم و اصلا اهمیت و مزایای استفاده از آن چه چیزی است؟ اصلا تن صدا چیست؟ و آیا لحن صدا، با تن تفاوتی دارد یا خیر؟
جواب این سوال مثبت است. این دو مهارت، اندک تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند، اما مکمل هم هستند و همانطور که گفتیم، هر دو، مهارتی کلیدی و زیر مجموعه فن بیان به حساب می‌آیند. به علاوه، در عین وجود این تفاوت اندکی، فراموش نکنید که می‌توان این دو واژه را به جای هم نیز به کار برد.
لحن و تن صدا با یکدیگر ارتباط دارند و بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. ترکیب این دو با هم، باعث می‌شود که تاثیر سخنرانی ما چندین برابر شود و مخاطب توجه و تمرکز بیشتری برای کلام ما صرف کند.
- لحن صدا : به نوع ادای کلمات و جملات و عبارات در یک سخنرانی یا به هنگلم حرف زدن عادی، لحن صدا گفته می‌شود؛ مثلا از انواع آن نیز می‌توان به خبری، تعجبی، پرسشی، طعنه‌آمیز، خنثی، خشن، محترمانه، عامیانه و… اشاره کرد.
لحن را با واژگان دیگری همچون آوا، آواز، آهنگ و نوا نیز می‌شناسند. برای تقویت آن نیز می‌توان از راهکارهای تمرین لحن صدا استفاده کرد. - تن صدا : این واژه، بیشتر به میزان بلندی صدا اطلاق می‌شود. به زیری، بمی، بلندی و یا آرامی صدا، تن صدا گفته می‌شود. با استفاده از یک تن صدای جذاب، می‌توانیم در مواقع کلیدی توجه مخاطب را به خود جلب کنیم.
می‌توانیم برای تاثیر بیشتر، از تغییرات بلندی صدا کمک بگیریم؛ حتی می‌توانیم تن و لحن را نیز با هم ترکیب کرده و به صورت همزمان از هر دو استفاده نماییم.
انواع لحن
برای اینکه پاسخ به سوال چگونه لحن صدای خوبی داشته باشیم را متوجه شوید، در ابتدا باید پس از آشنا شدن با مفهوم و تعریف لحن صدا، با انواع لحن آشنا شوید تا بتوانید برای داشتن لحن خوب تصمیم گیری کنید که در چه زمانی از چه لحنی باید استفاده شود. در ادامه قصد داریم انواع لحن صدا و تعریف آن ها را برای پاسخ به سوال چطور لحن خوبی داشته باشیم برای شما بیان کنیم.
لحن خشن
این لحن در مواقعی که فرد در هنگام صحبت کردن حالت عصبانی و خشمگین دارد، بروز داده می شود. البته مقدار کمی از آن در درجات پایین هنگام سخنرانی در جمع می تواند نشان دهنده جدیت موضوعی که در مورد آن صحبت می شود، باشد. این لحن نباید در سخنرانی ها زیاد استفاده شود چرا که وجهه ای زننده و ناراحت کننده دارد.
لحن تحقیر آمیز
این لحن معمولاً در بحث ها استفاده شده و برای تحقیر کردن طرف مقابل با استفاده از تن صدا و لحن می باشد. بدین معنی که در این حالت شما با به رخ کشیدن قدرت صدا و لحن خودتان، سخنان خود را به طرف مقابل نشان داده و او را تحقیر می کنید. این لحن اصلا جالب نیست و به هیچ وجه نباید در سخنرانی ها به کار گرفته شود. در تمرین صدا نیز لحن تحقیر آمیز جایی ندارد.
لحن طلبکارانه
یکی دیگر از لحن هایی که بار منفی دارد، لحن طلبکارانه است. در این لحن شما انتظارات و توقعات خود را به شکل طلبکارانه ای به مخاطب انتقال می دهید. در پاسخ به سوال چگونه لحن زیبایی داشته باشیم، این لحن جایی ندارد و اصلا محترمانه نیست. بهتر است در زندگی روزمره و شخصی و همچنین در ارتباطات دو نفره و کوچک نیز از به کار بردن لحن طلبکارانه خودداری کنید.
لحن پرسشی
یکی از مهمترین لحن هایی که در تمرین صدا و فن بیان برای پاسخ به سوال چگونه لحن و تن صدای خوبی داشته باشیم، لحن پرسشی است. این لحن در سخنرانی ها کاربرد بسیار زیادی داشته و یادگیری آن در تمرینات فن بیان، می تواند تاثیر زیادی در زیبا شدن لحن صدا و حرفه ای شدن سخنرانی تان داشته باشد.
لحن تعجبی
یکی از لحن هایی که در هنگام تمرین و تغییر تن صدا بسیار به کار برده می شود، لحن تعجبی است. هنگامی که می خواهیم به سوال چه جوری لحن صدای خوبی داشته باشیم پاسخ بدهیم و برای آن تمرین کنیم، لحن تعجبی بسیار پر کاربرد است.
لحن خبری
این لحن برای رساندن یک پیغام و خبر به مخاطب به کار برده می شود و در هنگام تغییر صدا و تمرین صداسازی و فن بیان اهمیت بسیاری دارد. به طور کلی برای پاسخ به اینکه چه جوری لحن صدای خوبی داشته باشیم، باید بتوانید به خوبی میان این لحن ها در هنگام صحبت کردن تفاوت قائل شوید.
لحن انگیزشی
یکی از جذاب ترین انواع لحن ها که توجه مخاطب را به خود جلب می کند، لحن انگیزشی می باشد. این لحن کمک می‌کند تا شما با انتقال پیام خود به دیگران بتوانید به آن ها بگویید که از توانایی خود به بهترین شکل ممکن استفاده کرده و همواره امیدوار باشند تا به موفقیت برسند. چنین پیغام هایی باید با یک لحن امید دهنده و انگیزشی انتقال یابد تا تاثیر گذار باشد.
لحن آموزنده
این لحن در هنگام آموزش یک نکته علمی و تحصیلی به مخاطبان کاربرد دارد. کسی که بتواند لحن آموزشی را به خوبی ادا کند، می تواند معلم و استاد بهتری باشد؛ چرا که این لحن برای دانشجویان و دانش آموزان بسیار جذاب بوده و گیرایی و قدرت فهم آن ها را بالا می برد.
لحن نرم
در هنگام تمرین صداسازی و فن بیان و همچنین پاسخ به سوال چگونه لحن زیبایی داشته باشیم، لحن نرم بیشترین کاربرد را برای شما دارد؛ چرا که این لحن با تن صدای ملایم همراه است و به مخاطب احساس آرامش و امنیت می دهد. برای برقراری ارتباط صمیمانه از لحن نرم استفاده می شود.
لحن طنز آمیز
یکی از جذاب ترین لحن هایی که در سخنرانی ها مورد استفاده قرار می گیرد، لحن طنز آمیز است؛ چرا که این لحن به شما کمک می‌کند تا صحبت های خود را جذاب تر کرده و توجه مخاطب را به خود جلب کنید. باید توجه داشته باشید که این لحن کاملاً با لحن تمسخر آمیز متفاوت است و باید مرز میان آن دو را حفظ کنید.
لحن محترمانه
این لحن بیشتر در محیط های رسمی و کاری مورد استفاده قرار می گیرد و به شما کمک می کند تا افراد برای شما احترام قائل شوند و حرف های شما را به پذیرند.
لحن قاطعانه
این لحن هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که شما می خواهید به صورت قطعی مفهومی را به طرف مقابل برسانید و از او خواسته ای دارید و آن را به جدیت بیان می کنید. این لحن در هنگام صحبت جدی با افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سخنرانی ها لحن قاطعانه می تواند نشان دهنده اعتماد به نفس و تسلط شما بر موضوعی باشد که در مورد آن صحبت می کنید.
مزایای استفاده از لحن و تن صدا چیست؟
یکی از پیش پا افتاده‌ترین مزایای استفاده از تغییر لحن صدا در سخنرانی، همان تاثیرگذاری بیشتر است که کمی قبل‌تر آن را ذکر کردیم. اما به هیچ وجه نباید فکر کرد که مزایای تسلط بر آهنگ صدا و استفاده از آن، به همین جا ختم می‌شود.
شاید این مثال را پیشتر نیز خوانده باشید که «کلمات و جملات، سلاح شما هستند. مهارت‌های فن بیان نیز، از جمله لحن، ادوات تیز کردن و تقویت این سلاح به حساب می‌آیند.» چه بسیار جنگ‌هایی که با لحنی نادرست به وجود آمده‌اند و چه بسیار درگیری‌هایی که باز هم به لطف همین مهارت، به صلح تبدیل شده‌اند.
در وصف این موضوع همین بس که ، بیشتر از 30 درصد ارتباط ما با اطرافیان، از طریق لحن در فن بیان شکل می‌گیرد.
سایر مزایای استفاده از لحن و تن صدا را اینطور برشمرده اند:
- نشانه‌ای از بلوغ فکری و کلامی انسان است.
- استفاده از لحن و تن صدا، حس اعتماد را شنونده بر می‌انگیزد.
- استفاده از لحن و تغییرات بلندی صدا، باعث می‌شود که فرد شما را نسبت به خودش برتر بداند و به نوعی، حس ضعف در او شکل بگیرد. در پیروی همین ضعف، نفوذ کلام شما بیشتر خواهد شد.
تمرینات و تکنیک های تقویت لحن صدا
اکنون از اهمیت لحن در فن بیان آگاه هستیم و به خوبی می‌دانیم که تن صدا چیست و فرقش با لحن در چه چیزی است. حال بهترین زمان برای آن است که تمرین‌ها و تکنیک‌هایی را برای تقویت و بهبود لحن در کلام، به شما معرفی کنیم. تسلط بر لحن و تن صدا نیز مثل هر مهارت دیگر، به راحتی با تلاش و پشتکار، پیشرفت خواهد کرد. پس اصلا جای نگرانی برای شما وجود نخواهد داشت.
از مفیدترین راهکارهای تمرین لحن صدا، بدین قرار هستند:
-
قدم اول : گرم کردن
گرم کردن و ایجاد آمادگی قبلی، یکی از مهمترین نکاتی است که تاثیر شگرفی بر لحن شما خواهد داشت. نه تنها در حرفه سخنوری، بلکه در ورزش و حتی خیلی از حوزه‌های دیگر، گرم کردن کلید اصلی موفقیت به شمار می‌رود. شما با گرم کردن، صدای خود را آماده می‌کنید؛ با این کار، احتمال گرفتگی صدا و به قول معروف «تپق زدن» را تا حد زیادی کاهش می‌دهید.
برای گرم کردن صدا نیز تمرین‌های بسیاری وجود دارد. از جمله آسان‌ترین تمرینات آمادگی صدا، می‌توان به همخوانی با موسیقی، حرف زدن با دهان بسته، و صحبت کردن با خود، اشاره کرد.
-
قدم دوم: استفاده از مکث و توقف
حال که صدای خود را گرم کرده‌اید و رسما سخنرانی را آغاز کرده‌اید، بهتر است که چند تکنیک ساده را برای داشتن تن صدای جذاب و یک لحن قدرتمند، به یاد داشته باشید. یکی از همین تکنیک‌ها، استفاده از مکث و توقف در حین سخنرانی است. استفاده از مکث در سخنرانی، به مثابه‌ی همان استفاده از «ویرگول» و «نقطه-ویرگول» در متن است و البته مزایای بسیاری نیز دارد.
وقتی شما از مکث استفاده می‌کنید، در وهله اول به خود و ذهنتان استراحت داده‌اید. در مرحله بعد، مخاطب نیز فرصت پیدا می‌کند تا حرف شما را بهتر هضم کند. دیگر اینکه توقف کوتاه باعث می‌شود کلمات و جملات بعدی به یادتان بیایند و به همین منوال، کیفیت سخنرانی تا چند برابر افزایش می‌یابد. البته باید توجه داشته باشید که در هر جایی نباید مکث کرد؛ زیرا ممکن است نتیجه مخربی بر سخنرانی شما داشته باشد.
-
قدم سوم: تسلط بر تنفس
وقتی حرف از سخنرانی، خوانندگی و یا هر حرفه‌ی دیگری به میان می‌آید که مستیقما با کلام در ارتباط است، تسلط بر تنفس، نقشی اساسی پیدا می‌کند. برای اینکه بتوانید بر لحن صدا در سخنرانی کنترل کامل داشته باشید، ابتدا باید تنفس خود را تنظیم نمایید.
اگر نتوانید بر این مسئله احاطه کامل داشته باشید، بدون شک در حین سخنرانی، آثار مخرب آن را مشاهده خواهید کرد؛ نفس‌تان تا قبل از تمام شدن جمله خواهد گرفت، تن صدایتان زیر خواهد شد و لحن به کلی از بین خواهد رفت.
برای تسلط بر تنفس، ابتدا باید بدانید که در چه مواقعی باید نفس بکشید، و در چه مواقعی باید بازدم داشته باشید. به علاوه، لازم است تا با تمرینات تنفسی خاص، حجم نفس خود را افزایش داده و توانایی حفظ نفس به مدت بیشتر را، در خود تقویت نمایید.
-
قدم چهارم : شبیه‌سازی سخنرانی
برای اینکه بتوانید آهنگ و تن صدای خود را تقویت نمایید، می‌توانید سخنرانی را راحتی شبیه‌سازی نمایید. اصولا هر تمرینی که یک موقعیت واقعی را برای ما شبیه‌سازی کند، در زمره‌ی موثرترین تمرینات قرار می‌گیرد و بهترین نتایج را به همراه خواهد داشت. برای تحقق این امر، راهکارهای بسیاری وجود دارد.
مثلا آسان‌ترینش این است که برای کودکان قصه بخوانید. یا مثلا اشعار پارسی را مطالعه کرده و آن را با صدای بلند، برای خود تکرار نمایید. در آینه با صدای بلند صحبت کنید، صدای خود را ضبط کنید، در جمع نزدیکان خود خاطره تعریف کنید و… انجام این راهکارها به عنوان تمرین لحن صدا، باعث می‌شود که تسلط شما بر این مهارت، دو چندان شود. به علاوه، کمک می‌کند که نقاط ضعف خود را نیز به راحتی شناسایی کنید.
تمرینات و تکنیک های تقویت تن صدا
به صورت کلی، می‌توان اینطور گفت که تمرینات و تکنیک‌های تقویت لحن و تن صدا، همگی مشترک هستند و با استفاده از تمرین لحن صدا، می‌توان تن صدا را نیز بهبود بخشید.
اما برای داشتن یک تن صدای جذاب، می‌توان از چند تمرین اختصاصی نیز بهره برد. همانطور که پیشتر ذکر کردیم، تن صدا در حقیقت قدرت صدای شماست؛ تغییرات آن نیز می‌تواند سخنان ما را پویاتر کند و تاثیر بیشتری بر ذهن و قلب خواننده بگذارد.
از کلیدی‌ترین تمرینات تقویت قدرت صدا، می‌توان موارد زیر را نام برد:
-
تمرین اول: تقویت دستگاه صوتی
برای اینکه بتوانید قدرت صدای خود را زیاد کنید، ابتدا باید دستگاه صوتی (هر چیزی که در به وجود آمدن صدا دخالت دارد؛ از تارهای صوتی گرفته، تا زبان و عضلات صورت و فک و…) خود را تقویت نمایید. به نکات زیر دقت کنید:
- برای تقویت زبان : در این تمرین، ابتدا زبان خود را به عقب خم کرده و سعی کنید گلوی خود را با نوک آن، لمس نمایید. سپس زبان را به صورت مستقیم از دهان بیرون آورده و تا جای ممکن، به سمت جلو فشار دهید.
- برای تقویت عضلات فک: برای اینکه بتوانید قدرت و تن صدای خود را افزایش دهید، عضلات فک و صورت شما باید به اندازه‌ی کافی قوی باشند. فک خود را در جهات مختلف حرکت دهید، باز بسته کنید و هجاهایی مثل: واه، ماه، باه، داه، ساه، کواه، جاه، سی، سُ، سو و… را تکرار نمایید.
- تمرین دوم: مطالعه با صدای بلند
از دیگر تمرین‌های مفید برای داشتن یک تن صدای جذاب، مطالعه با صدای بلند است. آیا تا به حال نمایشنامه‌خوانی اساتید بزرگ را دیده‌اید؟ یکی از ویژگی‌هایی که اساتید را از شاگردان متمایز می‌کند، قدرت فن بیان آن‌هاست. اساتید به هنگام نمایشنامه‌خوانی، گاه صدای خود را بالا می‌برند، گاه زمزمه می‌کنند و گاهی نیز معمولی می‌خوانند. شما نیز می‌توانید برای تقویت تن و قدرت صدا، از همین تکنیک استفاده نمایید. البته قبل از آن، باید متنی که مطالعه می‌کنید را به صورت تمام و کمال، درک نمایید.
-
تمرین سوم: آوازخوانی
نمونه‌ی بارز تسلط بر تن و قدرت صدا، آواز خواندن است. خوانندگان حرفه‌ای به خوبی از نکته آگاه هستند و شاید قبل از اینکه یک خواننده خوب باشند، یک سخنگوی خوب بوده‌اند. شما نیز می‌توانید برای داشتن تن صدای خوب، در خلوت خود آواز بخوانید. آواز سرشار از تحریرهای مختلف و پر است از تغییرات تن صدا؛ گاهی باید در اوج بخوانید و گاه باید به آرامی زمزمه نمایید. آواز خواندن هم به تقویت لحن کمک می‌کند، هم به طرز چشمگیری مهارت کنترل تن صدا را در شما افزایش می‌دهد.
سخن پایانی
همانطور که متوجه شدید، نوع لحنی که با کمک آن کلمات را بیان می کنید، تاثیر زیادی در کیفیت سخنرانی و نحوه انتقال پیام شما دارد. در این مقاله انواع لحن ها و روش هایی برای پاسخ به سوال چگونه لحن صدای خوبی داشته باشیم را بیان کردیم.
آموزشگاه فنان، آموزش های رایگانی برای تقویت لحن و تن صدا و همچنین بهبود مهارت فن بیان را در وب سایت خود قرار داده است که می توانید از آن ها بهره ببرید. اما در صورتی که می خواهید مهارت فن بیان را به صورت اصولی فرا بگیرید، بهتر است در یک کلاس فن بیان کاربردی شکت کنید.
موسسه فنان با دعوت از بهترین اساتید، کلاس های فن بیان خود را برگزار می کند. شما می توانید جهت دریافت اطلاعات درمورد نحوه برگزاری و هزینه کلاس فن بیان، با شماره های موجود در وبسایت ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
- تفاوت لحن و تن صدا در چیست؟
لحن بیشتر به نوع ادای کلمات و جملات گفته می‌شود؛ مثلا لحن خشن، خنثی، تعجبی، پرسشی، امری و… اما تن صدا، بیشتر به معنای قدرت صدا است؛ مثلا تن صدای زیر، بم، بالا، زمزمه و…
- مزایای استفاده از لحن در فن بیان چیست؟
استفاده لحن و تن صدا در سخنرانی، گیرایی و شیوایی سخن را بیشتر می‌کند. مخاطب را به سخن علاقه‌مند می‌کند و باعث می‌شود نوعی حس اعتماد در او شکل بگیرد.
- چه تکنیک‌هایی را می‌توان به عنوان تمرین لحن صدا به کار برد؟
برای تقویت لحن، می‌توان این مراحل را دنبال کرد: در مرحله اول گرم کردن صدا، سپس تسلط بر تنفس، بعد از آن استفاده از مکث و توقف در حین صحبت و در نهایت شبیه‌سازی سخنرانی.
- برای داشتن یک تن صدای جذاب چه تکنیک‌هایی وجود دارد؟
برای اینکه بتوانید قدرت صدای خود را کنترل کنید، ابتدا باید عضلات صوتی، فک و زبان خود را تقویت کنید. بعد از آن می‌توانید از تمریناتی چون مطالعه با صدای بلند، یا خواندن آواز استفاده کنید.
